W szkole na lekcjach geografii, albo podczas gier terenowych, uczono mnie, że mapę należy orientować z kompasem w kierunku północy. „Orientować” to znaczy trzymać ją tak, aby jej góra była zwrócona w tę samą stronę, co igła kompasu wskazująca północ. Dziś wiem, że nie mówiono mi całej prawdy, a północ niekoniecznie jest na północy. Dopiero po latach dowiedziałem się jaka jest rzeczywistość. Wszystko to sprawka deklinacji magnetycznej.
Jak zrobić prowizoryczny kompas?
W poprzednim artykule, pisałem jak zrobić improwizowany kompas za pomocą igły. Zdecydowałem się pokazać swoją facjatę i nagrałem film, jak robi się taki kompas, krok po kroku. Proszę o wyrozumiałość – to mój pierwszy filmik, kolejne na pewno będą lepsze 🙂
Co to jest deklinacja magnetyczna?
Kompasy nieraz mogą wprowadzić w błąd. Zależy to od deklinacji magnetycznej, może brzmi to jakoś wybitnie naukowo, ale to zjawisko jest naprawdę nietrudne do zrozumienia. Chodzi mniej więcej o to, że północ magnetyczna nie zawsze pokrywa się z północą geograficzną.
Północ geograficzna jest to po prostu wierzchołek ziemi, konkretny punkt ustalony na Arktyce, w którym zbiegają się wszystkie południki i przez który przechodzi oś obrotu Ziemi. Natomiast północ magnetyczna się zmienia. Zależy od tego jak pracuje jądro Ziemi, od wpływu Słońca i innych gwiazd na pole magnetyczne Ziemi oraz innych tajemniczych czynników. Generalnie nie odbiega mocno od północy geograficznej, ale powoduje małe odchylenia, o których warto wiedzieć, żeby mieć pewność, że używa się kompasu w 100% dobrze. Deklinacja magnetyczna to jest nic innego jak kąt pomiędzy północą geograficzną a magnetyczną, na którego wierzchołku tego kąta stoimy my z kompasem. Wartość tego kąta się zmienia, zależnie od miejsca, w którym jesteśmy. Przy deklinacji 4° 42′ ku wschodowi, jaką mamy obecnie w Poznaniu (czerwiec 2017), zbaczamy z trasy o ponad 80 metrów na wschód na każdy przebyty kilometr.
Poprawka na deklinację
Błąd pochodzący z deklinacji można zniwelować. Możesz sprawdzić na tej stronie ile ona wynosi dla dowolnego miejsca na Ziemi. A kiedy jesteś w terenie, możesz to w prosty sposób wyznaczyć. Poniżej masz krok po kroku rozpisane jak to zrobić.
Przy korygowaniu błędu pochodzącego z deklinacji potrzebna będzie nam mapa. Należy zorientować ją względem terenu i ustalić dokładnie, w którym miejscu się znajdujemy. Następnie wyszukujemy jakiś odległy, charakterystyczny punkt (np. szczyt góry, wieża) i wyznaczamy kompasem azymut na ten wybrany cel. Porównujemy go z azymutem wynikającym z mapy i… gotowe! Znamy wartość deklinacji. Wykorzystajmy tę wiedzę w nawigacji. Jeśli deklinacja wybiega na wschód od igły magnetycznej, jej wartość jest dodatnia, a jeśli na zachód – ujemna. Aby wyznaczyć dokładny kierunek geograficzny (KG), należy odjąć wartość deklinacji (D)(pamiętając, że może być ona dodatnia lub ujemna) od kierunku magnetycznego (KM) odczytanego z busoli.
Poprawka na deklinację – wzór
KG = KM – D
Objaśnienie:
KG – kierunek geograficzny do określonego celu zawierający poprawkę na delinację
KM – kierunek magnetyczny (azymut), który oczytujesz z busoli
D – wartość deklinacji dla miejsca, w którym się znajdujesz
Przykład 1
Jesteśmy w Poznaniu, gdzie deklinacja wynosi 5° na wschód (czyli +5° E) i chcemy iść na biegun północny (północ geograficzna), czyli odczytujemy z busoli kierunek północny (magnetyczne 0°).
KG = (0°) – (+5°)
= -5°
= 355°
Aby dojść na geograficzny biegun północny, należy obrać wyznaczyć kierunek 355°.
Przykład 2
Chcemy dojść do widocznej z oddali wieży kościoła. Kierunek magnetyczny odczytany z busoli wynosi 70°, a deklinacja dla miejsca, w którym się znajdujemy wynosi 3° na zachód (czyli -3° W). W takim przypadku korzystamy z wzoru, pamiętając że odejmujemy liczbę ujemną.
KG = (70°) – (-3°)
= 70° + 3°
= 73°
Aby dotrzeć do wieży kościoła, należy kierować się azymutem 73°.
Inklinacja magnetyczna
Idąc ciągle naprzód na północ magnetyczną, doszlibyśmy do miejsca, gdzie wskazówka kompasu chciałaby się skierować pionowo w kierunku ziemi. To miejsce to sam środek bieguna magnetycznego, tutaj działa siła, która jest wypadkową sił działających w polu magnetycznym. Zjawisko to nazywa się inklinacją magnetyczną.
Chcesz otrzymywać powiadomienia o nowych wpisach?
Hi Kolego Lukaszu,przypadkowo trafiłem na strone kolegi i informacja o deklinacji jest podana prawidlowo do momentu „Przykładowo:” otóż: Kurs magnetyczny(ktory pokazuje busola)= Kurs geograficzny(odczytany z mapy kątomierzem) – Deklinacja. W Polsce mamy dzisiaj 6st.E czyli +6st. z drobnymi groszami Liczymy wiec marsz na biegun: KM=KG 0st – (+6)=354 st. Drugi przyklad: dla azymutu 70st i przy zalożeniu deklinacji 3W(zachodnia) czyli -3st (btw w Polsce nie wystepuje ale mowimy o teorii): KM=KG 70st -(-3)=70+3=73 st i taki Kurs magnetyczny (wg busoli) powinnismy utrzymywac by dotrzec do celu. To tak gwoli sprostowania by ktos rzeczywiscie nie wybral sie na biegun utrzymujac wskazania… Czytaj więcej »
Hej, masz rację. Poprawiłem te przykłady 🙂