Jak wyznaczyć kierunki świata za pomocą gnomonu i zegarka?

wyznaczanie kierunków świata za pomocą słońca

Jakiś czas temu opisywałem, jak wyznaczyć północ za pomocą Gwiazdy Polarnej. Dzisiaj również będzie o nawigowaniu za pomocą gwiazdy. Ale troche innej gwiazdy. A dokładniej: jak wyznaczyć kierunki świata za pomocą Słońca. W słoneczny dzień mamy dosyć spore pole do popisu, jeśli chodzi o nawigację. W tym wpisie opiszę 2 metody na wyznaczanie kierunków świata – metodą cienia i za pomocą zegarka. Jeśli w słoneczny dzień zabłądzimy w górach, czy w lesie, odnalezienie drogi będzie łatwiejsze jeśli będziemy znać proste zasady.

Wyznaczanie kierunków świata metodą cienia.

Jeśli chcemy wyznaczyć kierunki świata za pomocą Słońca, możemy skorzystać z tzw. metody cienia. Opiera się ona na wykorzystaniu pozornego ruchu Słońca na niebie. Do tej metody potrzebny jest nam tzw. gnomon, czyli w miarę prosty patyk, którego cień będziemy obserwować. Ruch obrotowy Ziemi sprawi, że zmienia się nasze położenie względem słońca, więc rzucany przez nas cień również się zmienia. Przesuwa się i wydłuża (lub skraca). Fakt ten wykorzystujemy w wyznaczaniu kierunków świata. Obserwując zmienność cienia, który rzuca nasz gnomon, obserwujemy tak naprawdę pozorny ruch Słońca. Kiedy słońce jest na wschodzie, to cień pada w kierunku zachodnim.

baner buycoffe to

Kiedy wybierzemy patyk na gnomon, wbijamy go w ziemię pod kątem prostym. Ważne jest to, aby zrobić to nie bezpośrednio pod drzewami, bo ich cień może się przesunąć tak, że uniemożliwi nam obserwację cienia gnomonu. Teren powinien być w miarę równy. Oznaczamy kamieniem lub kawałkiem drewna koniec cienia, rzucanego przez nasz gnomon.

wyznaczanie kierunków świata za pomocą słońca gnomon (1)
Zaznaczamy koniec cienia rzucanego przez gnomon.
wyznaczanie kierunków świata za pomocą słońca gnomon (2)
Zaznaczamy koniec cienia rzucanego przez gnomon.

Drugi pomiar.

Teraz możemy się zrelaksować przy kubku kawy, ponieważ musimy poczekać, aż przesunie się cień. Ponieważ Ziemia wykonuje obrót o 360 stopni w ciągu 24 godzin, to wynika z tego, że w ciągu 20 minut, położenie gnomonu względem Słońca zmieni się o 5 stopni. Jest to wystarczająca zmiana, żeby zaobserwować przesunięcie się cienia. Dlatego po około 20 minutach zaznaczamy nowy koniec cienia.

wyznaczanie kierunków świata za pomocą słońca gnomon (3)
Zaznaczamy koniec drugiego cienia.

Teraz wystarczy, że połączymy linią prostą dwa zaznaczone punkty, w których cień osiągał koniec w obu obserwacjach. Jest to linia wschód-zachód. Aby dowiedzieć się, w którą stronę jest wschód lub zachód wystarczy wiedzieć, że Słońce w ciągu dnia „przesuwa się” ze wschodu na zachód. Więc cień naszego gnomonu będzie się przesuwał z zachodu na wschód. Czyli oznacza to, że pierwszy wbity patyk położony jest bardziej na zachód, a drugi bardziej na wschód.

Teraz już wiemy, jak wyznaczyć kierunki świata metodą cienia. Ale jest jeszcze jedna kwestia, o której warto pamiętać. A mianowicie, kiedy Słońce jest w zenicie, czyli o godzinie 12, gnomon będzie miał najkrótszy cień. Mogą za tym iść mniej dokładne pomiary, związane z tym, że przemieszczenie się końca cienia w ciągu 20 minut, będzie mniejsze. Może to wpłynąć na precyzję wyznaczenia linii wschód-zachód o +/- kilka stopni. Zatem, aby ograniczyć błąd, z drugą obserwacją cienia można poczekać więcej niż 20 minut, aby nie było wątpliwości w którą stronę biegnie linia prosta poprowadzona przez dwa zaznaczone przez nas punkty.

wyznaczanie kierunków świata za pomocą słońca gnomon (4)

Wyznaczanie kierunków świata na pomocą zegarka.

Kiedy wędrujemy w słoneczny dzień możemy też wyznaczyć południe i inne kierunki świata przy użyciu zegarka. Potrzebny do tego jest zwykły zegarek analogowy z ustawioną dobrą godziną dla lokalizacji, w której się znajdujemy. Metoda ta opiera się również na ruchu obrotowym Ziemi.

Należy ułożyć zegarek w pozycji poziomej i tak, aby wskazówka godzinowa celowała w Słońce. Można sobie pomóc wbitym pionowo patycznkiem – jego cień musi się pokrywać ze wskazówką godzinową. Dwusieczna kąta zawartego między wskazówką godzinową a godziną 12, wyznacza kierunek południowy.

wyznaczanie kierunków świata za pomocą słońca zegarek
Połowa kąta między położeniem Słońca a godziną 12 wyznacz południe.

Na czym to polega?

Nasza planeta wykonuje pełen obrót w ciągu 24 godzin. Natomiast wskazówka godzinowa na zegarku obrcaca się o 360 stopni dwa razy na dobę. Porównując Ziemię z zegarkiem można powiedzieć, że wciągu tego samego czasu wzkazówka wykonuje obrót dwa razy szybciej niż Ziemia. Dlatego kąt zawarty między Słońcem a godziną 12 musimy podzielić na pół. Precyzja wyznaczenia południa w tym przypadku zależy od tego, jak dokładnie mamy ustawiony zegarek względem czasu miejscowego. Jak widać wyznaczanie kierunków świata za pomocą Słońca nie jest bardzo skomplikowane.

wyznaczanie kierunków świata za pomocą słońca zegarek (1)

Jeśli chcesz, abym wysyłał Ci informacje o nowych wpisach i dodatkowych materiałach tylko dla Subskrybentów, zapisz się na newsletter. A może masz swoją opinię na temat wyznaczania kierunków świata? Koniecznie daj znać w komentarzu 🙂

Nie przegap kolejnych artykułów!
Zapisz się na newsletter


Subscribe
Powiadom o
guest

1 Komentarz
Inline Feedbacks
View all comments
Jakub
Jakub
23 dni temu

Super wpis!
Tak trzymać