One nie wybaczają błędów. Jak zadbać o swoje bezpieczeństwo w górach zimą?

Wraz z przyjściem zimy góry potrafią zmienić się nie do poznania. W krajobrazach zaczynają dominować odcienie bieli, a warunki atmosferyczne zdają się nie mieć litości dla wędrowcy. Zanim wyruszysz więc w góry zimą, odpowiednio przygotuj się na spotkanie z żywiołem.

Dlaczego góry zimą bywają niebezpieczne?

Góry zimą bywają skrajnie niebezpieczne. Pewien wgląd w realia najzimniejszej pory roku dają statystyki TOPR-u, który w dniach od 1 grudnia 2021 do 31 maja 2022 interweniował aż 346 razy.

Zdrowiu oraz życiu górskich turystów w czasie zimy może zagrozić mnóstwo czynników, takich jak:

• upadek wskutek poślizgnięcia się, zepchnięcia przez wiatr lub utraty równowagi;
• lawina, oberwanie się deski śnieżnej (zmarzniętego śniegu nawianego nad urwiskiem);
• hipotermia i odmrożenia;
• wycieńczenie wędrówką w wysokim śniegu;
• utrata orientacji w terenie;
• szybko zapadająca ciemność;
• mgła, śnieżyca, burza śnieżna.

Jeden problem w górach często wywołuje kolejne, przez co położenie turysty potrafi pogorszyć się w bardzo krótkim czasie. Na przykład śnieżyca może znacznie utrudnić marsz, powodując utratę orientacji, a ostatecznie prowadząc do skrajnego zmęczenia, a nawet odmrożeń i hipotermii. Poza tym warto pamiętać, że poważne kłopoty na ogół zaczynają się niewinnie. Często nic nie wskazuje na nadchodzącą tragedię, aż nagle robi się za późno.

Oczywiście znacznie lepiej jest zapobiegać, niż mierzyć się z kłopotami twarzą w twarz. Wielu, a być może nawet większości wypadków, które wydarzyły się na szlakach, można było uniknąć dzięki zdrowemu rozsądkowi i przestrzeganiu podstawowych zasad. Co możesz więc zrobić, aby zadbać o swoje bezpieczeństwo w górach zimą? Przygotuj się do wędrówki. Pozwól, że wyjaśnię, jak to zrobić.

Przygotowania do wyjścia w góry zimą

W polskich górach, szczególnie w Tatrach, nie brakuje wymagających szlaków. Miejsca takie jak szlak na Świnicę z Zawratu, Mięguszowiecka Przełęcz pod Chłopkiem, czy Żleb Drege’a wsławiły się jako bardzo trudne, a nawet zdradliwe. Oczywiście kosztowny błąd można popełnić w każdych górach. Stąd apel — zachowaj rozsądek i ostrożność. A jeśli chcesz podnieść sobie poprzeczkę, zrób to, ale przygotuj się. I postaraj się o towarzystwo kogoś doświadczonego.

Rola wyposażenia

Poza tym weź ze sobą sprzęt odpowiedni dla danej lokalizacji i panujących w niej warunków. Bezpieczeństwo w górach często zależy w dużej mierze od właściwego wyposażenia. Gdy szlak pokrywa lód, nie obejdzie się bez raków. Ponadto w wielu zimowych wędrówkach ogromną pomocą, a do tego zabezpieczeniem w razie upadku okazuje się czekan. Jeśli wybierasz się w góry skaliste, warto wziąć ze sobą również kask — ochroni cię on w przypadku zderzenia z twardym podłożem, a także przed spadającymi kamieniami. Co więcej, nie sposób pominąć w tym miejscu kwestii odzieży. Zasady bezpieczeństwa w górach nakazują wybór ubrań odpowiednich do okoliczności. Właściwie dobrane buty, spodnie, kurtka i odzież termoaktywna to absolutna podstawa, która zapewni ci komfort, a w trudnych warunkach może uratować ci życie.

Nawigacja, czyli +10 do bezpieczeństwa

Zasady bezpieczeństwa w górach zimą wymagają także zaplanowania trasy. Co więcej, warto zadbać o stały dostęp do mapy, tak aby nie zgubić się na szlaku. Najmniej zawodną formą nawigacji jest tradycyjna mapa w duecie z kompasem. Dużą popularnością cieszą się także rozwiązania cyfrowe, takie jak aplikacje na smartfony z mapami offline. Oprócz tego przed wyjściem warto dać znać bliskim o swoich planach. Udzielenie im takiej informacji może uratować  ci życie w przypadku utraty orientacji. A skoro już wiesz, gdzie idziesz, ustal również, jakie warunki tam panują. Mając tę informację, lepiej się ubierzesz i przygotujesz na szlak. Poza tym w niektórych warunkach nie powinno się wędrować — na przykład przy wysokim zagrożeniu lawinowym. Aby wykluczyć zbędne ryzyko i zapewnić sobie bezpieczny wypoczynek w górach, śledź prognozy pogody oraz ostrzeżenia GOPRu lub TOPRu. Pamiętaj również, że warunki w górach zmieniają się bardzo szybko.

Góry zimą a prowiant

Co z prowiantem? Nie powinno się wychodzić na szlak zimą bez jedzenia i picia w plecaku. Nie zapominaj o tym, przygotowując swoje wyposażenie na wędrówkę. Oczywiście emocje towarzyszące wyprawie mogą łatwo spowodować, że nie będziesz myśleć o jedzeniu i piciu. W takich sytuacjach warto jednak zmuszać się do regularnego uzupełniania energii i płynów. W przeciwnym razie mógłbyś nagle stracić siły do dalszego marszu, a nawet zemdleć. A skoro o płynach już mowa, nie sposób nie wspomnieć tu o termosie. Ciepła kawa lub herbata z pewnością uprzyjemni wędrówkę w górach!

Jak postępować w obliczu zagrożenia?

Oczywiście najlepszym sposobem na problemy w górach jest przewidywanie i zapobieganie. Właśnie z tego powodu odpowiednie przygotowanie jest kluczowe. Zagrożenia w górach zimą są jednak nieprzewidywalne i czasami zdarza się, że ulegają im nawet najlepsi. Co zrobić, stojąc oko w oko z niebezpieczeństwem? Przede wszystkim należy zachować spokój. W obliczu zagrożenia oceń jego skalę, ustal plan działania i trzymaj się go z zimną krwią. 

Oto kilka potencjalnych zagrożeń oraz sposobów na radzenie sobie z nimi:

• Utrata orientacji. Jeśli zejdziesz ze szlaku w górach zimą, zacznij wracać po swoich śladach. O ile nie jest to absolutną ostatecznością, nie wybieraj drogi ‘na azymut’ w dół zbocza. W pewnym momencie mógłbyś znaleźć się w sytuacji, w której nie byłbyś w stanie poruszać się ani w górę, ani w dół.
• Zamieć śnieżna. Postaraj się przeczekać moment dezorientacji. Kontynuowanie wędrówki w intensywnej zamieci może skończyć się wpadnięciem w przepaść lub wejściem w niebezpieczny rejon.
• Teren zagrożony lawiną. Widząc rysy i spękania w pokrywie śnieżnej, unikaj niecek, żlebów i innych obniżeń. Najlepiej trzymać się wypukłości, takich jak bule i grzędy. Jeśli jesteś w grupie, zwiększcie odstępy między sobą.
• Przenikliwe zimno. Gdy niska temperatura daje ci się we znaki, kontynuuj marsz i postaraj się dotrzeć do najbliższego schronienia. To ważniejsze niż zdobycie szczytu.
• Spotkanie z niedźwiedziem lub innym niebezpiecznym zwierzęciem. Niedźwiedź odbywa zimą sen zimowy, lecz zdarzają się wyjątki od tej reguły. Jeśli spotkasz niedźwiedzia, zachowaj spokój za wszelką cenę i nie wykonuj gwałtownych ruchów. Postaraj się bardzo powoli oddalić w przeciwnym kierunku.
• Upadek, odmrożenie, uraz. Łatwo zadbać o bezpieczeństwo w górach, dopóki masz wszystko pod kontrolą. Gdy jednak dochodzi do urazu, zwykły spacer może skończyć się tragicznie. W takiej sytuacji nie wahaj się zadzwonić po pomoc. Z nastepnej części tego artykułu dowiesz się, jak to zrobić.

Czasami poradzenie sobie z zagrożeniem na szlaku nie jest jednak możliwe w pojedynkę. Co należy zrobić w takiej sytuacji? Wezwać pomoc.

Wzywanie pomocy w górach

Nie wstydź się poprosić o pomoc, gdy jej potrzebujesz. Mam nadzieję, że nikt z czytelników tego artykułu nie stanie nigdy przed taką koniecznością. Jeśli jednak będziesz potrzebować kiedyś pomocy w górach, nie wahaj się — telefon do odpowiednich służb może być Twoją jedyną szansą na zachowanie zdrowia, a nawet życia. Przed wyjściem na szlak zapisz sobie ważne numery telefonów.

Jeśli jednak telefon zawiedzie i wykonanie alarmowego połączenia nie będzie możliwe, musisz radzić sobie samemu. Staraj się jak najczęściej nadawać sygnały ratunkowe, aby zauważyli Cię ratownicy lub inni turyści. Historia zna przypadki turystów, którzy zbagatelizowali zagrożenia w zimowych górach i byli zmuszeni do spędzenia wielu godzin w ekstremalnych warunkach. W takiej sytuacji główną zasadą powinno być rozpalenie ognia lub zminimalizowanie utraty ciepła w jakikolwiek inny sposób.

Zatem pamiętaj, aby przed wyjściem w góry zimą dobrze się przygotować. Potencjalne niebezpieczeństwa czasem stanowią barierę nie do przejścia. Zdobycie szczytu możesz zawsze przełożyć na inny termin, natomiast zdrowie i życie masz tylko jedno. Nie pozostaje mi nic innego, jak tylko życzyć ci samych udanych wyjść w góry. Powodzenia!

Jeśli spodobał Ci się ten artykuł albo masz swoje zdanie na temat bezpieczeństwa w górach zimą, koniecznie daj znać w komentarzu. No i oczywiście nie zapomnij zapisać się na mój newsletter. Wysyłam tam powiadomienia o nowych artykułach i dodatkowe ciekawostki. Bez spamowania.

Źródła:
1) Grafika tytułowa: Pixabay
2) 8a.pl/8academy/zasady-bezpieczenstwa-w-gorach-wycieczki-zimowe/
3) gorydlaciebie.pl/wyprawy/bezpieczenstwo-w-gorach/bezpieczenstwo-gory-wysokie-zima/